Ngày 17/1/2016, Viện Pháp y quốc gia vừa tròn 15 tuổi. Con số 15 năm chưa phải là nhiều với một quá trình phát triển, nhưng con số hàng nghìn các vụ giám định khó, giám định lại lần II, hỗ trợ chuyên môn cho địa phương trong các vụ án trọng điểm lại cho thấy một thành quả kỳ diệu trong hành trình 15 năm này.
Ngày 17/1/2016, Viện Pháp y quốc gia vừa tròn 15 tuổi. Con số 15 năm chưa phải là nhiều với một quá trình phát triển, nhưng con số hàng nghìn các vụ giám định khó, giám định lại lần II, hỗ trợ chuyên môn cho địa phương trong các vụ án trọng điểm lại cho thấy một thành quả kỳ diệu trong hành trình 15 năm này. Hơn thế nữa, thành quả trên còn chứng tỏ một điều rằng dù rằng mọi thứ rồi cũng sẽ qua đi nhưng lời hứa xả thân phục sự, thượng tôn công lý của các giám định viên pháp y đã, đang và sẽ tồn tại mãi mãi trong khối óc và trái tim của những con người xây dựng, tiếp nối lịch sử truyền thống của Viện
Năm 2015 từ hy hữu giám định cây đến vươn tay ra biển lớn
Tháng 5/2015, trên địa bàn hai tỉnh Trà Vinh và Lâm Đồng xảy ra tình trạng cây dừa đang cho trái, cây thông đang phát triển bỗng chết hàng loạt. Dấu vết để lại trên thân cây cho thấy dừa, thông chết không phải do bị nhiễm bệnh, mà có thể là do có kẻ xấu gây hại. Không những những nhà vườn lao đao vì tài sản thiệt hại hại mà, các đơn vị kiểm lâm cũng rất lo lắng. Trước sự viện trên, Cơ quan Cảnh sát của hai tỉnh Trà Vinh và Lâm Đồng đã gửi quyết định trưng cầu tới Phân Viện Pháp y quốc gia tại thành phố Hồ Chí Minh để làm rõ nguyên nhân cái chết của dừa và thông. Phân Viện Pháp y quốc gia tại thành phố Hồ Chí Minh đã tiến hành giám định và tìm thấy thuốc trừ cỏ Glyphosate trong các mẫu tang vật. Bình luận về câu chuyện giám định cây hy hữu này, giám định viên Nguyễn Đức Nhự - Phó Viện trưởng Viện Pháp y quốc gia phụ trách Phân Viện tại thành phố Hồ Chí Minh cho biết, đây là trường hợp đầu tiên cơ quan giám định nhận mẫu giám định là thực vật. Về cơ bản, việc phân tích các mẫu tiến hành theo quy trình thường quy, nhưng đây là loại thuốc bảo vệ thực vật hiếm gặp nên việc xử lý mẫu ban đầu có chút khó khăn. Tuy nhiên với sự cố gắng, nỗ lực của tập thể cán bộ Khoa Hóa pháp cuối cùng đã phát hiện được loại thuốc bảo vệ thực vật này. Kết quả giám định giúp cho cơ quan điều tra truy tìm thủ phạm và xử lý theo pháp luật, góp phần giải quyết vụ án nhanh chóng, chấm dứt được sự hoang mang, lo sợ của người dân trồng dừa ở Trà Vinh và cây thông ở Lâm Đồng.
Năm 2015 cũng là năm mà tiếng tăm của Viện Pháp y quốc gia đã vươn ra biển lớn. Năm 2013, Viện Pháp y quốc gia đã tiếp nhận lời đề nghị từ nước Cộng hòa Maldives để tìm câu trả lời về nhân thân của thi thể trôi dạt vào bờ biển nghi là của thủy thủ tàu Saigon Queen. Vụ việc đã trôi qua được gần 2 năm nhưng dư âm về “chất lượng giám định và sự nhiệt tình nghề nghiệp của các đồng nghiệp Việt Nam” thì vẫn còn mãi trong nhận định của đối tác Maldives. Vì thế năm 2015, Viện Pháp y quốc gia đã tiếp tục nhận được các đề nghị giám định từ Cộng hòa Maldives. Trong công văn đề nghị, phía Maldives nêu rõ từ vụ việc tàu Saigon Queen năm 2013 thấy được chất lượng giám định và sự nhiệt tình nghề nghiệp của các đồng nghiệp Việt Nam, nên mong muốn được tiếp tục hợp tác và sẵn sàng chịu mọi chi phí, phí tổn. Không chỉ gây ấn tượng với các đồng nghiệp Maldives, hiện nay Viện Pháp y quốc gia đã và đang có quan hệ hợp tác với nhiều tổ chức pháp y trên thế giới và khu vực như Mỹ, Úc, Đức, Pháp, Hàn Quốc, Thái Lan, Argentina và trở thành thành viên của Hiệp hội các Viện Pháp y châu Á - Thái Bình Dương…
Có quyền tự hào vì đóng góp và nỗ lực
Ngày 17/1/2001, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 11/2001/QĐ-TTg mang tính lịch sử đặt nền móng cho chuyên ngành pháp y đó là thành lập Viện Y học Tư pháp Trung ương nay là Viện Pháp y quốc gia, tiền thân là Tổ chức Giám định pháp y Trung ương.
Vượt qua những khó khăn thường trực về nhân lực, vật lực tính đến thời điểm này Viện Pháp y quốc gia đã thực hiện hàng nghìn các vụ giám định khó, giám định lại lần II, hỗ trợ chuyên môn cho địa phương, một số vụ điểm hình như vụ tiêm vaxcin gây tử vong cho 3 cháu bé tại Quảng trị, vụ giám định trên hồ sơ cho 3 cháu bé phẫu thuật tạo hình tại Khánh Hòa hay vụ giám định Hội đồng trên hồ sơ cháu bé chết tại nhà trẻ mầm non quận Long Biên… Đây là những vụ án trọng điểm, dư luận xã hội, tin tức đưa lên báo chí nóng hổi tạo ra sức ép đòi hỏi phải giám định khẩn trương, chính xác, khách quan. Chuyên ngành pháp y là chuyên ngành mới, đa số các tỉnh đều mới thành lập trung tâm, cán bộ được điều chuyển từ nhiều chuyên ngành khác nhau và hầu như chưa được đào tạo sâu về chuyên môn lĩnh vực pháp y, nghiệp vụ về giám định pháp y còn yếu. Hiểu được vấn đề này hằng năm Viện Pháp y quốc gia đều thành lập 5 – 6 đoàn thực hiện kiểm tra, chỉ đạo tuyến được 10-12 tỉnh.
Trong công tác xây dựng chuyên ngành, Viện Pháp y quốc gia đã có nhiều đóng góp quan trọng trên chặng đường 15 năm của mình. Cụ thể, năm 2009, Viện Pháp y quốc gia đã nỗ lực đấu tranh để Quyết định 74/QĐ-TTg (và sau này là Quyết định 01/2014/QĐ-TTg thay thế) về chế độ bồi dưỡng giám định pháp y được ra đời phần nào giúp giải quyết khó khăn về thu nhập cho lực lượng làm pháp y. Từ năm 2010 đến nay, Viện Pháp y quốc gia là thành viên tham gia soạn thảo và góp ý cho Luật Giám định tư pháp, Nghị định hướng dân. Cùng với đó Viện đã cử nhiều cán bộ có kinh nghiệm tham gia các ban soạn thảo Thông tư của Bộ Y tế như Thông tư 20/2014/TT-BYT ngày 12/6/2014 về quy định bảng tỷ lệ tổn thương cơ thể. Thông tư này ra đời đã giải quyết rất nhiều vướng mắc cho các giám định viên, giải quyết nhiều vụ án tồn đọng không xử lý được.
Bên cạnh những nỗ lực trong công tác chuyên môn và xây dựng ngành, để giúp xã hội hiểu hơn về vai trò của pháp y trong cuộc sống cũng như sự hy sinh thầm lặng, vượt khó vượt khổ của giám định viên nhằm bảo vệ công lý, Viện Pháp y quốc gia đã có nhiều sáng kiến trong hoạt động truyền thông mà đơn cử là việc phối hợp với Báo Pháp luật Việt Nam mở chuyên mục pháp y đưa những gương sáng giám định viên với những vụ việc phức tạp được giải quyết để lan tỏa tới cộng đồng…
Như vậy có thể nói nhìn lại 15 năm hình thành và phát triển, các giám định viên, cán bộ, người lao động của Viện Pháp y quốc gia có quyền tự hào về những đóng góp tích cực và hiệu quả của Viện cho chuyên ngành pháp y và cho công lý, pháp luật của quốc gia.
Theo Báo Pháp Luật Việt Nam